Az önce Gittiğiniz Konserin Bölümlerini Neden Hatırlayamazsınız?

TJenna Tocatlian, Taylor Swift’in Massachusetts’teki Gillette Stadyumu’ndaki performansını izlemesinden üç gün sonra, hâlâ dokuzuncu bulutun üzerindeydi. Ama anıları yeniden yaşamaya çalıştığında bir tuhaflık hissetti: zihninde, konserin canlı ayrıntılarının döngü halinde çalması gereken yerde, yalnızca bir boşluk vardı.

New York’ta yaşayan 25 yaşındaki Tocatlian, “Konser sonrası amnezi gerçek,” diyor. Swift’in her gece yayınlanan “sürpriz şarkılarından” biri için en iyi seçimini duyması gerekti—Daha iyi adam– ve deneyim hala gerçeküstü geliyor. “Arkadaşımın benim ona eşlik ettiğimi nazikçe çektiği 5 dakikalık video bende olmasaydı, muhtemelen herkese bunun olmadığını söylerdim” diyor. Stadyumdan çıkmak için saatlerce beklediği sırada setlisti yeniden dinlemeye başladı ve arkadaşlarına sordu: “Gerçekten bunu çaldı mı? Ne kadarını oynadı?” Tocatlian bunu duyusal aşırı yüklenmeye bağlıyor – ve bu kadar uzun süredir büyük gece hakkında rüya gördüğü gerçeği, bunun gerçekten olduğunu kavraması zordu. “Gerçekten tanık olduğunuz şeyi bir araya getirmek zor” diyor. “En sevdiğiniz şarkılar çalarken tüm bu duyguları yaşıyorsunuz ve ‘Vay canına, neredeyim?’ diyorsunuz.”

Mart’tan Ağustos’a kadar her hafta sonu, yüzbinlerce insan Swift’in son derece popüler, üç saatlik Eras Turunu izlemek için ABD’deki stadyumları dolduruyor. Birçoğu daha sonra, gösterinin küçük ayrıntılarını ve hatta büyük bölümlerini hatırlayamadıklarını açıklamak için Reddit gibi sosyal medya platformlarına başvurur. Bir kişi yazdı konser için altı ay beklediklerini ve konser bittikten sonra beyinleri onları orada olmadıklarına ikna etmeye çalıştı. Bir diğeri sahip olup olmadıklarını merak etti. bu sırada ayrışmışve daha canlı anılarla ayrılmadığı için suçluluk duyduğunu anlattı.

Devamını oku: Unutmanın Yeni Bilimi

Bu, Swift’in Philadelphia’daki 14 Mayıs gösterisine katılan Gettysburg, Pa.’dan 32 yaşındaki Nicole Booz’da yankılanıyor. Geriye dönüp baktığında, “gerçekten benim başıma gelmemiş gibi beden dışı bir deneyim” gibi hissettiriyor. “Yine de öyle olduğunu biliyorum, çünkü bileti karşılamak için banka hesabıma 950 dolar isabet etti.”

Yani, ne oluyor? Albany’deki New York Eyalet Üniversitesi’nde psikoloji bölümünde doçent olan Ewan McNay, yeni başlayanlar için insanların çok heyecanlı olabileceğini açıklıyor. “Bu, konsere özgü bir fenomen değil; son derece duygusal bir durumda olduğunuz her an olabilir,” diyor. Örneğin, evlenen insanlar genellikle ilk danslarını ya da Josephine Teyzelerinin orada olup olmadığını hatırlayamadıklarını söylerler. Heyecan verici veya rahatsız edici faktörlere tepki olarak vücudun stres seviyeleri arttıkça, hafıza ile ilişkili nöronlar ayrım gözetmeksizin ateşlenmeye başlar. Bu, yeni anılar oluşturmayı “gerçekten zorlaştırır”. McNay, “Biraz heyecanla biraz gerginseniz, aslında daha iyi hatırlayacaksınız” diyor. “Fakat çok fazla heyecan, hafıza oluşumu açısından sizi uçurumun ötesine iter ve hatıralar oluşturamazsınız.”

Bu kadar heyecanlandığınızda (vücudun stres durumu olarak gördüğü) tam olarak ne olduğunun bilimsel, biyolojik bir açıklaması var. Beynin hafızayı beslemek, düşünmek ve öğrenmek için en sevdiği molekül olan glikozu karaciğerinizden kan dolaşımınıza pompalamaya başlar. Ormanda bir ayıyla karşılaştığınızı hayal edin, örneğin: “Kaslarınızın gidip ayıyla savaşması veya ayıdan kaçması için o yakıtı istiyorsunuz,” diyor McNay, hafıza oluşumu gibi bir şey için boşa harcanmıyor. Aynı zamanda iç organ fonksiyonlarını düzenleyen vagal sinirleriniz de uyarılır. “‘Hey, gerçekten stresliyiz: ayıdan kaçıyoruz veya Taylor Swift izliyoruz’ diyorsunuz.”

Bu tepki amigdalanızın -beynin duygusal işlemeden sorumlu kısmı- norepinefrin adı verilen bir nörotransmiter salmasına neden olur. Anıları yüksek duygusal içeriğe sahip olarak etiketlemeye yardımcı olur ve zihninizde canlı bir şekilde kaydedilme olasılığını artırır. Ancak McNay, süreci tersine çevrilmiş bir U olarak tanımlıyor: Biraz iyidir; fazlası kötüdür, diyor. Ayrıca, karışıma kafein veya alkol eklerseniz, eğriyi muhtemelen daha da sağa doğru itersiniz, bu da beyninizin yeni anılar oluşturmakta ve kaydetmekte daha zorlanacağı anlamına gelir.

Devamını oku: Biraz Stres Aslında Sizin İçin Nasıl İyi Olabilir?

Westerville, Ohio’daki Otterbein Üniversitesi’nde bilişsel psikoloji profesörü olan Robert Kraft, büyük bir olay hakkında hatırlamanız gerektiğini düşündüğünüz her şeyi hatırlamamanın şaşırtıcı ve hayal kırıklığı yaratabileceğini söylüyor. “Çok para ödedik, sabırsızlıkla bekliyoruz ve sonrasında konserle ilgili anılarımızın tadını çıkarmak istiyoruz” diyor. “Ama beklentilerimiz çok yüksek. Hafıza bu değil, bir kayıt cihazı değil.”

Pek çok insanın hafıza hakkında sahip olduğu temel yanılgılardan biri, unutmayı bir eksiklik olarak düşünmeleri olduğunu söylüyor. Gerçekte, her şeyi hatırlamak için tasarlanmadık. Açıkça hatırlamaya odaklandığımız durumlar, genellikle bir sınava çalışmak veya bir sunumu ezberlemek gibi şeylerle sınırlıdır. Kraft, “Hayatlarımızı hatırlamak için yola çıkmıyoruz, onları deneyimlemek için yola çıkıyoruz” diyor. “Hatırlamamak aslında anda olmanın ve o andan zevk almanın bir övgüsüdür.”

Yine de, önemli bir olayı daha iyi hatırlamak istediğiniz konusunda kararlıysanız, birkaç strateji yardımcı olabilir. McNay, ilkinin tamamen zihinsel bir yaklaşım olduğunu söylüyor: Belki de kendinize sakinleşmenizi ve anda olmanızı söyleyerek “yarı meditatif bir duruma” ulaşmayı deneyebilirsiniz. Veya daha fiziksel bir yaklaşım düşünün. Beyniniz, hangi duygusal durumda olduğunuzu anlamak için vücudunuzu izler, diye açıklıyor. Bir ayıdan kaçmak ya da bir konserde bağırmak ona korkmanız gerektiğini söyler. Öte yandan, rahatlamış bir halde hareketsiz durmayı taahhüt ederseniz, beyninize fazla heyecanlanmanıza gerek olmadığına dair bir mesaj gönderirsiniz. Bu, hafıza oluşumunu teşvik etmeye yardımcı olabilir.

Bu arada Kraft, denklemden herhangi bir baskıyı kaldırmayı ve sadece harika vakit geçirmeye odaklanmayı tercih ediyor. O bir Swift hayranı ama çoğumuz gibi Eras Turu için bilet alamadı. Aynı gemideyseniz, rahatınıza bakın: “İkimiz de gitmediğimiz için üzgünüm,” diyor. “Ama yine de unutacaktık.”

Bize Ulaşın [email protected]’da.